Noortje Scholte – als je eigen weg een ander pad is

‘Ik ben eigenlijk op mijn achttiende opnieuw geboren’ vertelt ze. Een uitspraak die vraagt om een korte stilte. Laten bezinken wat hier gezegd wordt. Noortje kent een binnen en een buiten, een klein en een groot. Een krap tuinhek en een wijde wereld.

Noortje heeft een nieuwsgierige aard, interesseert zich in mensen, landschappen en steden. Proeft graag aan de historie, neemt de omgeving in zich op en rijdt met groot plezier naar nieuwe plekken. Een creatieve workshop volgt ze bij voorkeur niet in het buurthuis op de hoek, maar veel liever in Frankrijk, Italië of Oost-Europa. Snelwegen verruilt ze zo gauw als mogelijk voor kleine weggetjes door de bergen.

De Limburgse landerijen in

Als deze film teruggedraaid wordt naar de tijd van zwart-wit, zien we hoofdrolspelers die geen hoofdrol meer spelen, verhaallijnen die opdrogen en Noortje die haar eigen weg gaat als rode draad. Het jonge meisje wat zo graag de fiets pakt en heel hard op die trappers trapt, de Limburgse landerijen in. Grote teugen lucht, licht en ruimte. Een voorraadje in de borstkas, want thuis is hier niet veel van. Het begrip Kerst en gezellig samen eten kent ze niet, de kaders zijn strak, heel strak.

Een kwartier later

Ze groeit op in een klein plaatsje. Een katholiek dorp, maar Noortje wordt niet religieus opgevoed. Weggehouden van religie zelfs. Op de katholieke meisjesschool begint voor haar als enige van de klas de school een kwartier later  – elke dag weer. Dit kwartier heeft namelijk een Bijbelse invulling en daar hoort ze niet bij. Op een zondag ziet ze vanuit haar slaapkamerraam alle meisjes in witte jurkjes naar de kerk lopen, achter elkaar aan over het kerkpad. Voor Noortje is er geen eerste communie, ‘jij blijft binnen vandaag’.

Streken uithalen

Ze is een intelligent meisje, al voor de kleuterschool kan ze lezen en haar vader stimuleert haar om dingen zelf uit te zoeken en te ontdekken. Het duurt even voordat de juiste vervolgopleiding gekozen wordt, want ondanks haar ruime breincapaciteit wordt toch eerst gedacht aan Huishoudschool of vooruit, mulo. Gelukkig wordt het toch hbs (die in dat jaar wordt omgezet naar atheneum). Noortje is de leerling die regelmatig streken uithaalt, maar de sympathie van de leerkrachten heeft en op school heel veel ruimte krijgt.

Later word ik jockey

In een kindertijd die met meer vragen dan antwoorden aan elkaar hangt, gaat Noortje moedig haar eigen weg. Neemt alle ruimte in die ze kan en is graag op de manege. Ze vindt bij de paarden een plek waar wel naar haar geluisterd wordt. En – voor de duvel niet bang: bij onweer loopt ze onverschrokken in het donker de wei in om de paarden binnen te halen. Het liefst wordt ze later jockey – met de haren in de wind in de stijgbeugels het allerhardst gaan bij het paardenrennen.

Warmte en samen

Maar dit is niet de bedoeling en Noortje gaat de lerarenopleiding Engels en Frans doen. Het is daar dat de film een andere wending krijgt, het is daar dat de blauwe plekken voor het eerst gezien worden. En dan gaat het snel – op haar achttiende gaat ze bij pleegouders wonen en krijgen woorden als warmte en samen voor het eerst betekenis. Opnieuw geboren worden, zo voelt het.

Met de voeten op Ierse grond

Waar warmte en samen al betekenis kregen, laat het woord ‘thuis’ zich inmiddels ook van haar driedimensionale kant zien. Noortje raakt in haar studententijd gegrepen door Isle of Man, een klein zelfstandig eilandje in de Ierse zee. Er wordt nog een Keltische taal gesproken, ze hebben een eigen munt en de inwoners laten zich niet opslokken door de grote landen eromheen. Ze gaan hun eigen weg en ook Noortje dwaalt hier graag haar eigen weg. Op zoek naar ruïnes, tijdens de vele bezoeken aan het eiland.

Ook raakt ze verknocht aan Ierland. Als ze met haar voeten de Ierse grond raakt, voelt ze in al haar vezels: Ierland is ook mijn thuis. ‘Abhaile’, zoals je in het Iers zegt. Nu krijgt ook dat onverklaarbare Ierse accent, wat ze tijdens haar studie Engels maar niet afgeleerd kreeg, betekenis. Haar Ierse ‘extended family’ ontmoet ze in de periode dat ze werkzaam is in verschillende herbergen: ze vieren een bruiloft in Nederland en het voelt direct zo vertrouwd, dat er een bijzonder hechte band ontstaat.

Trainingen geven

Als ze halverwege de dertig is, sluit ze de deur van de laatste herberg waar ze werkt. Er volgt een nieuw pad, wat uitmondt in het geven van trainingen in verschillende computerprogramma’s. Eerst in loondienst, later als zelfstandig ondernemer. Noortje kan haar creativiteit erin kwijt, ontwikkelt zelf trainingen, ontmoet de leukste deelnemers en voelt enorme voldoening als ze hen heeft kunnen helpen: de man met een praktisch beroep die op kantoor moest gaan werken, de vrouw die uitviel op de werkvloer. Ze leert hen computervaardigheden – en geeft daarmee hun zelfvertrouwen weer terug.

Noortje Scholte, met aan haar vinger een zelfgemaakte ring van zilverklei, verving de vraagtekens van toen door een komma. Een komma naar deel twee van de film. In kleur dit keer, met nieuwe hoofdrolspelers en bergweggetjes zonder einde. Dat is nog eens je eigen weg gaan.

Geschreven door Susanne Kobus

22 december 2024